Bautasteinen på Sæbø er flott, men står han på rett plass - mest rett ut i vegen?
Dette er ikkje eit innspel i debatten om kvar ei ny ferjekai skal vere, men eit innspel om eit monument som eg meiner har fått ei anna tyding i fleire folk sitt medvit enn det eg meiner bautasteinen skal ha
I debatten om ferjekaiplassering har det kome innspel om at bautasteinen ikkje må flyttast. Argumenta er slik eg tolkar dei at steinen representerer noko som har vore, og dermed noko som også automatisk må verte. Det er eit slags barndomsminne, eventuelt ein slags Sæbø-identitet.
Etter mitt syn vert dette heilt feil. Bautasteinen er eit minnesmerke over hjørundfjordingar som gav livet sitt for Noreg. Eit minnesmerke skal vere ein stad for ro og ettertanke. Slik bautasteinen står no, er ikkje det mogleg.
Bautasteinen kom opp tidleg på 1900-talet, og plasseringa då var heilt grei. Det var der folk samla seg. Men så kom bilen og biltrafikken. Skal ein studere bautasteinen, må ein anten stå på den smale kanten mellom steinen og vegen, eller ein må stå på vegen med livet til låns. Det er berre på 17. Mai plasseringa fungerer fordi det då er så mange folk i vegbana at bilar ikkje kan køyre forbi.
Difor meiner eg at bautasteinen må flyttast, slik at føremålet til steinen, eit minnesmerke, kjem fram att. Dessutan at steinen får ein funksjon, ved at folk i ro kan stille seg opp framfor han, lese og studere namna, og tenkje over kva offer personane bak namna på steinen gjorde for landet vårt.
Ein treng ikkje flytte steinen langt. Kanskje berre fire-fem meter innover i parken, og så vende namna mot kyrkja/Slettedalshjørnet. Då vil fleire enn ein i gongen kunne studere namna og steinen, og få tid til å tenkje over kva offer som er gjort.
Bautasteinen må ikkje verte redusert til å verte eit barndomsminne eller eit landemerke, men må i staden oppgraderast til å verte det han skal symbolisere: Eit minnesmerke over falne hjørundfjordingar.
Rune Sæbønes
Kommentarar
Trur ikkje du har bygda med deg.
Ser forresten at Eva Aarskog foreslår eit folkemøte med Ø. Kommune og vegvesenet tilstades. kva meiner du og HB om det ?
Per Stein Straume
Per Stein Straume
Om eg har bygda med meg eller ikkje i synspunktet mitt om bautasteinen skal flyttast er noko eg ikkje bryr meg om. Eg er ikkje typen som tek ei meiningsmåling før eg seier kva eg meiner om ei sak.
Så til saka: Om ferjekaia kjem på Hustadneset, Øyrane, der ho er no eller meir mot Sandvika, vil vegen gå der han går no forbi bautasteinen. Alternativt må ein rive Årset-huset, og det synest eg er vel drastisk. Det er ein meter frå murkanten mot vegen til bautasteinen. Lokaltrafikken er større enn ferjetrafikken, og dei som vil studere bautasteinen frå vegen står der med livet til låns alle dagar utanom 17. mai. Til dømes veit eg med meg sjølv at eg kan køyre forbi i høgre vegbane, og du ser ikkje folk før du er på staden.
Uansett vegløysing vil det vere vanskeleg å få til eit fint område framom bautasteinen slik han står i dag. For meg er det meiningslaust at han skal stå på kanten av ein mur, og ut mot ei gate. Viss det vert ei vegløysing som trekkjer vegen meir frå muren akkurat der bautaen står, vil det likevel vere asfalt rett nedanfor muren, kanskje fortau.
Dessutan skjønar eg ikkje, Ole Martin, kva som eventuelt er så rart med å seie noko stikk i strid med kva styringsgruppa i Hjørundfjord bygdemobilisering måtte meine.
Eg ville imidlertid berre ha bekrefta om du var einig i det som eg og mange andre har sagt fleire gonger: at ein oppgradert riksveg gjennom Sæbø vanskeleg let seg foreine med at Prestehagen vert liggjande som i dag. HB har, som du veit, fleire gonger hevda det motsette og eg synest sjølvsagt det er bra at fleire no stiller spørsmålstegn ved denne løysinga.
P.S. Viss eik kjem før ask vert det ein sommar med plask :-)
Det beste av alt er at denne bygdas innbyggere, unge som eldre makter å gjennomføre gode diskusjoner uten å tenke konflikt ved første utfordring. Dette er mitt inntrykk. Dessuten finnes her mye taus viten i bygda vår, la oss ikke undevurdere den. Nettopp derfor har portalen sine klare begrensninger, dersom en sammenligner den med det som, folket, bygda og Hjørundfjorden står for. Kanskje har folkemøtet noe å tilby, likevel?
Eg er tilhengjar av folkemøte når det gjeld informasjon og mobilisering. Det var t.d, heilt avgjerande for Hjørundfjord bygdemobilisering sin start at der var eit folkemøte som så klart sa køyr i veg.
Der min skepsis til folkemøte er, er som eit rådgjevande eller vedtaksført organ. Som journalist har eg vore på fleire folkemøte der konfliktsaker har vore tema. Mi erfaring er at den eine parten alltid kuppar slike møte. For å sitere Sunnmøre Baarelag: "Det er om å gjere å vere sterkast, det er om å gjere å vere best". Slike typar folkemøte gjev ikkje rom for nyansar. Erfaringa mi er at dei som har ropt høgast, og dei som har vore best, sit att med ei stor sjølvkjensle etter møta. Men dei når sjeldan fram.
Det går sjølvsagt an å organisere etter dugnadsmetoden, og då handlar det om eit stramt møteopplegg, gruppearbeid, kanskje jakt på konsensus osb. Eg er ikkje så overtydd om at det er slike møte det her vert etterlyst.
Kva meiner du forresten om bautasteinen si plassering?
1) Viss ferjekaia kjem der ho er regulert, mot Sandvika, kvar skal bautasteinen stå?
2) Viss ferjekaia vert liggjande der ho er i dag, kvar skal bautasteinen stå?
3) Viss ferjekaia kjem i Øyrane, kvar skal bautasteinen stå.
4) Viss ferjekaia kjem på Hustadneset, kvar skal bautasteinen stå?
5) Viss ferjekaia kjem på Sæbøneset (eg har areal og likar pengar), kvar skal bautasteinen stå?
Som dei fleste vil skjøne, plasseringa av bautasteinen har lite med dette å gjere. Dagens plassering er heilt feil, fordi fronten er rett mot ei gate. Uansett plassering av ferjekai, vil det gå ein veg forbi dagens plassering, anten som no, eller tre-fire meter lenger vekk. Det er inga god plassering for eit minnesmerke over dei som gav livet sitt for Noreg. Eg er heilt med på at bautasteinen må inn i ein heilskap, men dei som trur at det vert veldig mindre trafikk forbi bautasteinen om alternativa Sæbøneset (he-he), Sandvika og dagens plassering ikkje vert valde, trur feil. Lokaltrafikken er vesentleg større enn ferjetrafikken, jamfør Sæbø barnehage, alle hus frå banken til og med Flatneset ( ca, 40?), ope bakeri, minibank, Flatnes Maskin, osb.
Jeg registrerer at enkelte oppfatter dine synspunkter som en agenda for fergekai og vegtrasè -debatten. Til Per Stein understreker du at så ikke er tilfelle.
I din siste kommentar til meg gjør du antagelser om hva som skjer hvis fergekaia kommer dit eller dit. Derfor blir det naturlig for meg å forstå at du også er opptatt av fergekaias plassering.
Til slutt vil jeg si at det er en spennende artikkel du har laget, som engasjerte meg.
Eg syns at ein kan få den litt lenger inn på plenen, og lage eit fint parkanlegg og sette en benk der slik at folk faktisk kan få sette seg ned å studere saken og filosofere litt i fred og ro.
Eg trur og at ein vakker park i prestegardshagen vil bidra til et vakrare Sæbø sentrum - uansett kar du parkerer ferga.
Eg veg litt for og i mot. Om no Rune får kontakt med Obelix for flytting, så kunne eg tenkt meg at bautaen vert lagt ned og spylt med høgtrykk, og at messing-plata vert pussa. Så kunne eg tenkt meg at den vart flytta til den andre sida av treet. Fram i sola! På denne måten trur eg steinen hade holdt seg betre mtp belegg. Den hadde vorte meir synlig for forbipasserande og det ville bli plass til eit fint bed med Skaugumknollar som sikkert kanskje Helge kunne hatt ansvaret for.
Vi må kanskje flytte oss litt framover på 17.mai, men det kunne ein saktens tålt.
Så var det ulempene: Dette vil bli ein økonomisk kostnad. Kanskje ein risiko for steinen? -Eg kjem ikkje på fleire...
Og er det ein eller annan regel om at slike monument skal vende mot sjøen?
Bautaen vart sett opp i ei tid då folk stort sett var sikrare stilmessig enn no i dag, mykje nedarva kunnskapar om stil og harmoni gjekk tapt ved den industrielle revulusjon.
Bak alle dei stor klassiske plassane ligg det grunnleggande prinsipp i botnen, balanse, harmoni, det majestetiske --- og det praktiske, der skal til tider vera plass til store folkemengder.
Alt dette stemmer med plaseringa av bautaen, eit fast midtpunkt, ein del av "eit firkanta uterom, han er midpunktet i ein akse frå sjøen, sjøtropp og kai, gjennom kyrkjegarden til Kyrkja i andre enden.
Høyanger sentrum skil seg merkbart ut, i moderne byplanlegging, på same måte, gjennom byporten går ein akse opp til Arnstein Arneberg sitt monumentale kyrkjebygg, tufta på tradisjon.
Om Aker Brygge seier Vetle Lie Larsen: " Man trenger ikke være blind for å bo på Aker Brygge , men det hjelper ", Ein triveleg samlingsstad på grunn av nærleik til å sjøen, men blotta for balanse og monumentalitet. Det hadde Sæbø og kan enno få det.
Det at Bautaen er heva over gateplan, gjev ikkje denne staden berre ein spesiell monumentalitet og opphøgd ro, men i motsetning til dei fleste andre liknande minnesmerke eg har sett, så kan alle som er samla framfor bautaen i Sæbøgarden sjå den som talar og dei som bidrar på andre måtar.
Trafikken kan leidast i ein boge utanom, det er slett ikkje i strid med moderne byplanlegging, Paris arbeider med det same, og kva med Oslo, kvifor ikkje også Sæbø?
I staden for å innskrenka området ved bautaen, så kunne det utvidast, kanskje med ei skikkeleg stor steintropp som ville forsterka opplevinga og gjeva rom for mange funksjonar, frå songkor til eting av is og kos med kjærast, som andre kjende tropper, men i mindre skala.
Planting av store rose busker på gateplan, ville også gjera staden trivelegare, og høve ved foten av ein bauta.
Men ein proffesjonell landskapsarkietek kunne sikkert fått til noko skikkeleg flott og serprega noko.
Mi oppmoding er, vern om tradisjonane og bygg vidare på dei. Sæbø var og kan enno bli ei eineståande perle på Sunnmøre, med bautaen på sin gamle gode plass som samlande midtpunkt.
Mvh Sigmund Årseth
Lagt inn av
Derfor kan det fort bli et rykte som jeg ikke kjenner meg igjen i. Jeg ønsker heller å bli oppfattet ut fra det jeg -faktisk- har skrevet.
Ellers er detvel kjent at det å skrive på portalen kan være risikabelt og en belastning for noen og enhver av og til.
For ikke lenge siden, (dette har ingen sammenheng med med Rune Sæbønes og u.t.sin diskusjon) møtte en slekt sarkasme i en annen kommentar der hele slekten fikk en fornærmende omtale, på grunn av synspunkter i kommentarer fra en debatt. Når dette rammer andre, i tillegg til en selv, må en vel vurdere om en skal tørre å holde fram?
U.t. registrerer at portalens administrator lot dette passere.
Til slutt, interessant lesing i både Runes artikkel og Sigmunds kommentar. Sigmunds kommentar er positiv og framtidsrettet, og med respekt for fortiden.
Sigmund Årset sitt innlegg har like mye tyngde som bautasteinen sjøl! Nedarvede regler for kultur, estetikk ,byplanlegging er flettet sammen med følelsesmessige opplevelser som ikke bare kan ryddes av veien med snartenkte,lettvinte løsninger.