Hjørundfjord Kulturvernlag har nett starta registreringa av dei gamle landbruksreiskapa som Anders Hustadnes samla i presteløa på Sæbø. Ole Viddal og Knut Leknes var kjentfolk ein laurdag no i september og ilag med Kjell-Arne Årset, Helge Nordang og Kåre Øygard fekk dei ei god oversikt på kva ein finn i løa.
Vedahoggar frå Bondalen
Det mest spesielle er nok to vedhoggarar og gamletraktoren til Oskar Sæbø.
Vedhoggarane fann ein etter det vi i Hjørundfjord Kulturvernlag veit, kun i Hjørundfjorden. Ei lokal oppfinning? Dei vart produserte her i fjorden. Er det nokon som veit om ein finn desse vedhoggarane andre stadar?
Gamletraktoren til Oskar Sæbø er ein T-Ford modell som var laga om til, eller produsert som traktor. Det er jarnhjul og ikkje for mykje fjøring i setet. Traktoren er frå 1930-talet.
I samband med Hjørundfjorddagane neste juni, ynskjer Hjørundfjord Kulturvernlag å ha ei utstilling med gamle landbruksreiskap, der desse to klenodiane skal stillast ut. Målet vårt er at vi skal syne både vedhoggaren og traktoren i drift.
Til dette treng Kulturvernlaget hjelp av driftige karar- eller kvinner som har tekniske kunnskapar, eller som har interesse i gamle motorar, slik at vi kan få motorane i gang.
Ta kontakt med Synnøve Rekkedal Hill dersom du kan tenkje deg å vere med på dette, eller om du veit om nokon som har interesse av å vere med.
Synnøve er lettast å nå på 91326967, eller synnove_hill@hotmail.com
Likedan hadde det vore flott om nokon har historier knytt til traktoren eller vedhoggarane. Skal tru om nokon har bilete? Det hadde vore flott å ha til utstillinga på Hjørundfjordddagane.
Klikk på lenkene nedanfor for å sjå den omtalte kløyvaren på Kalvatn i Volda kommune:
Bilete til Voldaveireret av vedakløyvar
Synnøve Rekkedal Hill
-leiar Hjørundfjord Kulturvernlag-
Kommentarar
Dumt eg ikkje tok vare på den.
Vi ville vel ikkje ha i hus denne farlige maskina En mann mistet mange fingrer på denne hoggeren.
Nå er det berre jerndelene/kniven ol som ligg at.
Den første motoren som dei brukte fekk Ole Jørgen Mork med meg.
Motoren hadde en stor sylinder
Stempelet er ca 5 tommer i diameter .
Var det ikkje en slik som reiv seg laus frå festa på Leira og som det måtte skyte hol i tanken for å stoppe.
Seinare brukte den en elektrisk motor som står i ei kasse.(denne har eg i kjelleren)
Dei fekk straum til han ved å henge opp kroker som var festa til bambustenger
Rett på strengene.
Sikringboks og starter var det i kassa.
Drift er traktoren nå trur eg.
Kniven kutter strongene opp i kubber og så er der eit tverjern(tred) på andre sida som hiver vedakubben ut av vedahoggeren.
Ofte satte dei hoggeren slik at den hivde kubbene inn i vedahuset.(fleire meter)
Det som var farligest var å kutte var tynn ris.
Denne kunne dra deg mot og handa inn i hoggeren.
Farlig redskap i alle tilfelle.
Maskina på Kalvatn er eit svinghjul med øks for kløyvng av vedaskider, mot den bondalsmaskina som er for kapping av snarved. Ein slik hoggar kunne kappe opptil 7-8cm tjukke bjørkestammar og samtidigt kasta veden inni vedhuset. Dette var eit farleg arbeid og ein høyrde når desse hoggarane vart brukte på gardane ved ei kraftige banking.
Det var ei nok ei stor effektivisering av arbeidet med å få veden i hus når desse maskinene kom. Før så var alt brukt på treet til den minste kvist. Snarveden låg som eit høystål i vedahuset og vart brukt til koking då den hadde den kvassaste varmen.
Etter det eg har høyrdt så var det Jakob Frøland (SkuleJakob) som begynte å lage desse hoggarane her i bygda i smia på Frøland, og det skulle være kun her og hans oppfinnelse. Dette veit sikkert einkvan meir om.
Ellers så gjekk der ein og annan finger på både store og små ved bruk av desse maskinene.
Den som var i låven vår var same type vedhogger som den på sæbø.
Veit du kvar bilete er eller er du i Bondalsområde og har eit bilete, så ring meg så skal eg kome innom og avfotografere. Men det må være no på dagtid, for etter kl.17 er eg oppteken. Ring eller Sms til 90203236