Olav Trygvasson reiste rundt i Noreg i tida etter kirkemøtet på Moster i 1023, for å kristne landet. Det kan ikkje dokumenterast at han var i Hjørundfjorden, heller ikkje då han rømde inn sjølve Storfjorden i 1028. Likevel går det mange historier om han i Hjørundfjorden.
Truleg var det naturleg for folket i Hjørundfjorden å knyte samman trollfortellingane dei hadde, med han som i norsk folketru stod som hjelpar for folket. Segnene er ulike kvarandre i detaljane, men dei ender alltid med at Olav den Heilage ordnar opp.
Pila på Store-Standal og Gluggefjellet
Ein
gong kongen var på reise stod han enten på Vartdalsøyra eller i
Romedalen. Han fekk vite at det var ei trollkjerring i Trollgjøtta i
Hjørundfjord (eller var det trollmannen?). Kongen tok ein fleire meter
lang stein i bua si og nytta denne som pil. Den gjekk gjennom (eller
starta frå) Romedalen ca. 1 kilometer opp forbi Kolåstinden. Der traff
pila eit fjell og reiv eit stort hol i dette. Det er Gluggen og fjellet
Gluggefjellet.
Pila fauk vidare heile 12-13 kilometer før den var ved målet, og gjorde det den var meint for... Enten drepte den trollkjerringa (trollet) eller så var det Trollgjøttemannen sjølv som vart stempla inn i fjellet. Pila hadde slik kraft at då den slo i veggen i berget, kom den i retur over fjorden. Den landa og vart ståande på Store-Standal på eit jorde ned mot fjorden.
I 1830 stod pila slik at den halla mot fjorden. Men den hindra effektivt jordbruk, og så kom bøndene til at den gjorde større nytte i eit kaianlegg dei bygde. Dermed tok dei opp pila... Dette likte ikkje det antikvariske systemet! Bøndene fekk klar melding om å sette opp att fornminnet. Dette gjorde dei, men no nede i fjørekanten i utkanten av åkeren, peikande rakt til vers.
Trollgjøttemannen og Heilag-Olav
Trollgjøtta er et fonngjøl cirka 1. km nord for garden Nes (ut fjorden). Øvste del av gjølet går over i ein 100 meter høg og loddrett berghammar. Her ser du Trollgjøttemannen.
Segna vil ha det til at ein mann som kunne trollkunst frå Molaupen hadde skapt seg om til en orm som blåste opp ein orkan då Heilag-Olav passerte utanfor Nes på veg ut fjorden.
Kongen gjekk fremst i båten og brann røykjelse. Det vart då stillt rundt båten. Karane rodde i stilla beint gjennom orkanen og fram til ormen. Den fanga dei og kongen kasta den så - hardt - oppi berget. Så hardt vart dette kastet at det viser merke etter dette den dag i dag i form av Trollgjøttemannen.
Olavshola - St. Olavs dal, Skondalen og Nevedalen
Den svære “gryta” i fjellet over Hustad er knytta til Heilag-Olav. Herfrå kan det høyrast drønn og kome røyk.
Ei segn vil ha det til at Heilag-Olav laga gryta for å verne Hustad og kyrkja som stod der. Han sette seg inn mot fjellsida, festa venstre hand og skoa inn i motsett side av Bondalen. Så spente han fra så godt han kunne. Slik vart Olavshola, Skondalen og Nevedalen laga.
Men ras frå Olavshola har likevel trua på Hustad. Det siste ramma så
seint som i 1987, og kom heilt ned til vegen og husa på Hustad.
Ei anna segn fortel at trolla var etter Heilga-Olav. Han laga gryta då han steig tvers over dalen, og reiv ut eit fjellstykke der med foten. Det vil seie at då Olav tok sats frå Skondalen og
hoppa opp på Storhornet var ikkje bykset heilt vellukka.
Eit tredje fortel at han hadde hest. Heilag-Olav sette over på hesten sin frå eitt fjell til eit anna. Lengda var på 1000 alner. I fjellsidene ser ein merke etter spranget.
Spora i Bondalskleivane
I Bondalskleivane viser det spor etter ein barnefot, ein hestefot og kufot frå den gongen Heilag-Olav for der...
Molaupssåta (toppen t.v.) stikk 800-900 meter opp rett frå sjøen. På sørsida er det et hol gjennom fjellet. Det er synleg litt ut på fjorden mellom Strandabøen og Molaupen. Oppe i holet fortell segna om ein koparkjele full av gullmyntar. Det var Olav den Heilage som gøymde den der i eit knipetak, då han var rømling inn fjorden...
St.Olavsvoren på Skår
Det vert sagt at då Helag-Olav var på kristningsreise kom han til Skåraneset der han la til lands. Der fekk han bygd ein steingardsstubb av steinar som var så store at vanelge folk ikkje hadde makta å svinge på dei.
Kappskyting
Etter at dei var ferdige med å lage St.Olavsvoren (St.Olavsgarden) kobla dei av med å skyte over fjorden (om lag 2500 meter) på ein stein i Førkjingsflåa. Der viser det djupe merke etter pilane den dag i dag.
Fleire segner kjem til så lenge prøv f.eks. :
* Årsskrift 10 - 1985 30-4 eller
** Hjørundfjordsoga nr.1 s.140. -
*** Årsskrift nr 10 1988 s. 37-43
**** Årsskrift nr. 12 - s. 19-23 -